Μετατροπή-επιμέλεια κειμένου: «ΛΙΜΕΝΙΚΑ ΝΕΑ»
Να προσπαθήσουν να βρουν κοινό τόπο Αθήνα και Άγκυρα προκειμένου να επιλυθεί το ζήτημα που έχει προκύψει λόγω της ελληνικής πρόθεσης να δημιουργήσει θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο παροτρύνει εμμέσως πλην σαφώς τις δύο πλευρές μέσω της συνέντευξής του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο Τζον Κέρι. «Μπορείτε να προσπαθήσετε να βρείτε κοινό έδαφος ακόμα και αν υπάρχουν εντάσεις αλλού», είπε συγκεκριμένα ο πρώην ειδικός απεσταλμένος για το Κλίμα των ΗΠΑ, ο οποίος επισκέφθηκε την Αθήνα για να συμμετάσχει στη διάσκεψη One Ocean Conference, έναν διεθνή θεσμό που δημιούργησε ο ίδιος. Στο πλαίσιο αυτό μιλά για τις προκλήσεις και τις παρεμβάσεις που χρειάζονται προκειμένου να διασώσουμε ωκεανούς και θάλασσες, ενώ για τη Μέση Ανατολή ο αμερικανός πρώην υπουργός Εξωτερικών προειδοποιεί ότι μια περιφερειακή κλιμάκωση και ένας ακόμη ευρύτερος πόλεμος θα ήταν πιο επικίνδυνα από οτιδήποτε έχουμε δει από τη δεκαετία του 1970. Καλεί μάλιστα τις χώρες που μπορούν να παίξουν ρόλο να μην περιορίζονται μόνο στο να ζητούν αποκλιμάκωση, αλλά να προχωρήσουν στην εξεύρεση ειρηνευτικής επίλυσης.
Έχουν περάσει δέκα χρόνια από τότε που ξεκινήσατε τη διάσκεψη One Ocean Conference, το 2014. Πώς αξιολογείτε την πρόοδο που έχει σημειωθεί από τότε σε προσπάθειες, αποφάσεις και ενέργειες προκειμένου να προστατεύσουμε και να δεσμευτούμε για τη διάσωση των ωκεανών μας;
Πριν από δέκα χρόνια, ήθελα να δημιουργήσω αυτή τη διάσκεψη για να αναδείξω τα ζητήματα των ωκεανών και να τα τοποθετήσω στο ίδιο επίπεδο με άλλα κρίσιμα παγκόσμια ζητήματα γιατί είναι εξίσου σημαντικά. Το 2014 ξεκινήσαμε με ταπεινότητα γνωρίζοντας πόση δουλειά χρειαζόταν για να διασωθούν τα απειλούμενα νερά και είδη, αλλά με φιλοδοξία, γνωρίζοντας ότι αν ενώναμε τις δυνάμεις μας με συγκεκριμένες δεσμεύσεις, θα μπορούσαμε να γίνουμε τόσο τολμηροί ώστε να ανατρέψουμε την παλίρροια. Μία δεκαετία και 2.100 δεσμεύσεις αργότερα αξίας περίπου 128 δισ. δολαρίων, βρίσκεται παντού γύρω μας η απόδειξη για το σε τι δύναμη έχει μετατραπεί αυτή η διάσκεψη ώστε να κινητοποιεί φιλοδοξίες. Η συμβολή της ηγεσίας και του οράματος της Ελλάδας είναι τεράστια. Παραμένουμε όμως και αρκετά ταπεινοί ώστε να συνειδητοποιούμε ότι σε έναν αγώνα με τον ίδιο τον χρόνο, ακόμη και η τρέχουσα φιλοδοξία μας δεν είναι αρκετή. Η κλίμακα και το εύρος της πρόκλησης έχουν αυξηθεί, οπότε πρέπει επίσης να συνεχίσει να αυξάνεται η δέσμευσή μας για να ανταποκριθούμε σε αυτή τη χρονική στιγμή.
Ποιες είναι σήμερα οι πιο πιεστικές περιβαλλοντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ωκεανοί και οι θάλασσές μας και πώς βλέπετε τον ρόλο της Ελλάδας;
Η Ελλάδα είναι ένας αποδεδειγμένος ηγέτης με εξαιρετική δύναμη σύγκλησης της διάσκεψης και όχι μόνο. Είναι ηγέτης στη ναυτιλία, για παράδειγμα, σε έναν κρίσιμο τομέα. Έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο στην εφαρμογή της Πράσινης Ναυτιλιακής Πρόκλησης. Οι πράσινοι ναυτιλιακοί διάδρομοι θέτουν νέα πρότυπα και έχουν αγκαλιαστεί από σημαντικές ναυτιλιακές εταιρείες. Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός συμφώνησε σε μια επικαιροποιημένη, φιλόδοξη στρατηγική πέρυσι για τη μείωση των επιβλαβών εκπομπών από την παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία και αποφάσισε να φτάσει η διεθνής ναυτιλία σε καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 περίπου με φιλόδοξους ενδιάμεσους ελέγχους. Τώρα, πρέπει να διπλασιάσουμε τη φιλοδοξία καθώς ο Διεθνής Οργανισμός Ναυσιπλοΐας (ΙΜΟ) εργάζεται για να διαπραγματευτεί ισχυρά τεχνικά και οικονομικά μέτρα για να επιταχύνει τη μετάβαση και τη χρήση καθαρών καυσίμων στα πλοία. Πρέπει να φύγουμε από την Αθήνα με σκοπό να επιταχύνουμε την παράκτια ανθεκτικότητα. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να επικεντρώσουμε τις λύσεις προσαρμογής μας σε ευάλωτες κοινότητες, από μικρά νησιωτικά κράτη έως παράκτιες μεγαλουπόλεις. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να κινητοποιήσουμε δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, και καινοτομία, σε αυτούς τους κρίσιμους τομείς. Όταν ήμουν υπουργός Εξωτερικών, συνεργάστηκα στενά με τους συναδέλφους εδώ για να αντιμετωπίσω την καταστροφική φύση της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας στον ωκεανό και τις κοινότητές μας. Λυπάμαι που λέω ότι το πρόβλημα έχει μόνο αυξηθεί από τότε, παρά τις διεθνείς προσπάθειες να αναχαιτιστεί το κύμα της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας. Η παγκόσμια ζήτηση για ψάρια ξεπερνά την παγκόσμια φροντίδα για τα αποθέματα και την επιβολή του νόμου. Ο συνδυασμός της κλιματικής αλλαγής, της θέρμανσης των ωκεανών και της παράνομης αλιείας δημιουργεί παγκόσμιες πιέσεις στους τόπους αλιείας παγκοσμίως, γεγονός που καθιστά παρωδία τη βιωσιμότητα. Προτρέπω τις χώρες να κάνουν περισσότερα, διπλωματικά, μέσω κανονισμών και με την υποστήριξη των κοινοτήτων και των ΜΚΟ και των χωρών που το χρειάζονται, για να ανακόψουν το ρεύμα.
Ποιες είναι οι προσδοκίες των ΗΠΑ για τη διάσκεψη στην Αθήνα όσον αφορά συγκεκριμένες δεσμεύσεις;
Είμαι εκτός κυβέρνησης, επομένως θα πρέπει να μιλήσω μόνο για τον εαυτό μου και όχι για τις Ηνωμένες Πολιτείες συνολικά, αλλά νομίζω ότι αυτή είναι η δύναμη αυτής της διάσκεψης και αυτό που την κάνει μοναδική. Οι χώρες έρχονται εδώ με απτές, ακριβείς δεσμεύσεις και δημιουργείται από τώρα και στο εξής μια ολόκληρη γραμματεία για την παρακολούθηση αυτών των δεσμεύσεων και για να αξιοποιηθούν αυτές οι επιτυχίες. Αυτή είναι μια μεγάλη συνεισφορά της Ελλάδας ως της χώρας – οικοδεσπότη που συγκάλεσε τη διάσκεψη.
Η προστασία των θαλασσών και των ωκεανών μας ξεπερνά την περιβαλλοντική διάσταση, συνδέεται και με μια γεωπολιτική διάσταση, όπως είδαμε πρόσφατα με την αντίδραση της Τουρκίας στο ελληνικό σχέδιο δημιουργίας θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο. Γεωπολιτική διάσταση υπάρχει και σε σχέση με τις θάλασσες και τους ωκεανούς γύρω από τη Μέση Ανατολή. Σας απασχολούν τέτοιες καταστάσεις και ποιες λύσεις βλέπετε;
Υπάρχει πάντα μια γεωπολιτική διάσταση στην προστασία των ωκεανών. Χρειάζεται διπλωματία εκτός από τη συντήρησή τους για να αποδώσει . Αλλά θα σας δώσω ένα παράδειγμα που δείχνει ότι οι γεωπολιτικές διαφορές μπορούν να ξεπεραστούν ή να αποκλειστούν από άλλα ζητήματα. Κανένα μέρος του πλανήτη ή του παγκόσμιου ωκεανού δεν αλλάζει τόσο γρήγορα όσο οι πόλοι στην Αρκτική και την Ανταρκτική, και είναι επιτακτική ανάγκη να προστατεύσουμε αυτές τις κρίσιμες περιοχές. Ως υπουργός Εξωτερικών, παρόλο που είχαμε πολύ μεγάλες διαφορές με την Κίνα και τη Ρωσία σε άλλα θέματα, συνεργαστήκαμε για να συμφωνήσουμε σε ιστορικές νέες προστατευόμενες περιοχές στον Ανταρκτικό Ωκεανό. Μπορείτε να προσπαθήσετε να βρείτε κοινό έδαφος ακόμα και αν υπάρχουν εντάσεις αλλού.
Επιτρέψτε μου να κάνω μία ακόμη ερώτηση σχετικά με την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, δεδομένης της εμπειρίας σας ως πρώην υπουργού Εξωτερικών. Τι σας ανησυχεί περισσότερο;
Αυτό είναι κάτι στο οποίο αφιέρωσα πολύ χρόνο ως υπουργός Εξωτερικών. Είναι ένας τραγικός κύκλος βίας. Η δική μου εμπειρία μου υπενθυμίζει ότι συχνά αυτά που διαβάζεις και ακούς είναι αρκετά διαφορετικά από τις συνομιλίες που γίνονται στα παρασκήνια και μεταξύ των κυβερνήσεων. Αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή, μια περιφερειακή κλιμάκωση και ένας ακόμη ευρύτερος πόλεμος θα ήταν επικίνδυνα πέρα από οτιδήποτε έχουμε δει από τη δεκαετία του 1970. Κάθε χώρα με φωνή και με κρίσιμες σχέσεις δεν μπορεί απλώς να ζητά αποκλιμάκωση, αλλά μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία μιας εικόνας ενός πιθανού μέλλοντος όπου το Ισραήλ έχει ασφάλεια, ώστε να μην υποβληθεί ποτέ ξανά στη φρίκη των τρομοκρατών της Χαμάς που χρησιμοποιούν σεξουαλική βία και δολοφονούν αθώους ανθρώπους, και οι αθώοι Παλαιστίνιοι να έχουν ένα μέλλον με ασφάλεια και ευκαιρίες. Πρέπει να υπάρχει κάτι εκτός από αιματοχυσία που περιμένει στην άλλη πλευρά αυτής της επισφαλούς στιγμής.
*Συνέντευξη στη Μαρία Βασιλείου
