Αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης κατά 1,5 έτος στα 63,5 από 62 που είναι σήμερα για πλήρη σύνταξη με 40 έτη ασφάλισης και στα 68 έτη και 5 μήνες από το 67ο έτος που είναι σήμερα για σύνταξη λόγω γήρατος με 15ετία φέρνει στο ασφαλιστικό σύστημα η σύνδεση της ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής που θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά στο διάστημα 2027-2030.
Η εξέλιξη αυτή αποτυπώνεται στην μελέτη που έστειλε η Εθνική Αναλογιστική Αρχή στον ευρωπαϊκό φορέα Ageiing Working Group (AWG) που παρακολουθεί τις αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα όλων των ευρωπαϊκών κρατών και ανάλογα με τα ευρήματα (κυρίως δε, με την εξέλιξη της συνταξιοδοτικής δαπάνης) προτείνει στις κυβερνήσεις τις ανάλογες παρεμβάσεις.
Το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μας με το κριτήριο της συνταξιοδοτικής δαπάνης, θεωρείται βιώσιμο καθώς η δαπάνη για συντάξεις θα μειωθεί κατά 2,5% του ΑΕΠ ως το 2070. Από 14,5% που είναι τώρα, θα πέσει στο 12%. Η βιωσιμότητα όμως θα έρθει με αύξηση των ορίων ηλικίας και με μικρότερες συντάξεις.
Σύμφωνα με τη μελέτη η πρώτη αύξηση των ορίων ηλικίας λόγω του προσδόκιμου ζωής, τοποθετείται στο διάστημα 2027-2030 και θα επηρεάσει τα όρια για πλήρη και για μειωμένη σύνταξη.
Στη χώρα μας η νομοθεσία προβλέπει μηχανισμό αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης από το έτος 2021 και μετά, που θα προσαρμόζει την ηλικία συνταξιοδότησης ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής κάθε τρία χρόνια.
Οι προσαρμογές του 2021 και του 2024 δεν έγιναν καθώς τα όρια ηλικίας αφενός είχαν ήδη αυξηθεί με το τέλος των μεταβατικών διατάξεων και από 1/1/2022 ισχύουν οι γενικοί κανόνες για πλήρη σύνταξη στα 62 με 40 έτη και σύνταξη γήρατος στα 67 με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης και αφετέρου η αύξηση του προσδόκιμου ζωής αλλοιώθηκε από την πανδημία. Ως εκ τούτου ο επόμενος σταθμός που θα εξεταστεί αν και πόσο θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας εφόσον έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής είναι τα έτη 2027 και 2030.
Στα έτη αυτά η μελέτη της αναλογιστικής αρχής “βλέπει” ότι θα υπάρχει αύξηση στις ηλικίες συνταξιοδότησης και η προβολή που γίνεται στο 2030 δείχνει ότι το όριο ηλικίας των 62 ετών σήμερα για πλήρη σύνταξη με 40 χρόνια ασφάλισης, θα αυξηθεί στα 63 έτη και 5 μήνες για άνδρες και γυναίκες.
Οι εκτιμήσεις αυτές βασίζονται στη μεταβολή του προσδόκιμου ζωής του πληθυσμού, σύμφωνα με τις προβλέψεις πληθυσμού EUROPOP2023 που δημοσίευσε η Eurostat.
Ως το 2040 το όριο των 63,5 ετών θα αυξηθεί στα 64,5 έτη και το 2050 στα 65,5 με 40 έτη ασφάλισης για πλήρη σύνταξη. Το 2060 το όριο ηλικίας για σύνταξη με 40 έτη θα έχει φτάσει στα 66,7 έτη και το 2070 στα 67,5.
Αντίστοιχα το όριο ηλικίας για σύνταξη λόγω γήρατος με 15ετία από το 67ο έτος που είναι σήμερα θα αυξηθεί στα 68 έτη και 5 μήνες, το 2030, στα 69 έτη και 5 μήνες το 2040, στα 70,5 το 2050, στα 71,7 έτη το 2060 και στα 72,5 έτη το 2070
Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη με 15 έτη ασφάλισης από το 62ο έτος που είναι σήμερα θα αυξηθεί το 2030 –σύμφωνα με την αναλογιστική αρχή- στα 63 έτη και 5 μήνες, και ακολούθως θα διαμορφωθεί στα 64,5 το 2040, στα 65,5 το 2050, στα 66,7 το 2060 και στα 67,5 το 2070.
Η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τις ηλικίες συνταξιοδότησης, όπως αποτυπώνεται στην μελέτη, δείχνει ότι τα περιθώρια για έξοδο στη σύνταξη σε ηλικίες κάτω ων 67 και κάτω των 62 ετών υπάρχουν μεν ακόμη για όσους έχουν κατοχυρώσει τα όρια ηλικίας της μεταβατικής περιόδου 2015-2021, πλην όμως τα περιθώρια αυτά έχουν ημερομηνία λήξης το 2027.
Δημογραφικό
Ο πληθυσμός προβλέπεται από τη Eurostat ότι θα συνεχίσει να μειώνεται από 10.438 εκατομμύρια το 2022 σε 7.777 εκατομμύρια το 2070. Επιπλέον, ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων αυξάνεται από 39,0 το 2022 σε 74,4 το 2050 και στη συνέχεια μειώνεται στο 66,0 το 2070.
Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση, για τους άνδρες αυξάνεται από 78,8 έτη το 2022 σε 86,5 έτη το 2070 και για τις γυναίκες, αυξάνεται επίσης από 84,2 έτη το 2022 σε 90,4 έτη το 2070. Το προσδόκιμο ζωής στα 65 για τους άνδρες, πηγαίνει από 18,7 έτη το 2022 σε 23,9 έτη το 2070, ενώ για τις γυναίκες πηγαίνει από 21,7 έτη σε 26,7 έτη αντίστοιχα. Η εξέλιξη του προσδόκιμου ζωής στα 65 είναι σημαντικός παράγοντας για την προβολή, καθώς οι ηλικίες συνταξιοδότησης συνδέονται αυτόματα με αυτόν τον παράγοντα.
Ενθαρρυντικό είναι ότι η καθαρή μετανάστευση επί του πληθυσμού μειώνεται από 0,2% το 2022 σε 0,0% το 2030, φτάνει στο 0,1% το 2040 και από το 2060 σταθεροποιείται στο 0,2%.
Συνολικά, η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό προβλέπεται να αυξηθεί για τους εργαζόμενους ηλικίας 20-64 ετών (από 75,4% το 2022 σε 79,9% το 2070) καθώς και για τους εργαζόμενους ηλικίας 20-74 ετών (από 64,7% το 2022 σε 69,7%).
Αύξηση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό προβλέπεται για τους εργαζόμενους ηλικίας 55-64 ετών (από 57,4% το 2022 σε 78,2% το 2070) και για τους εργαζόμενους ηλικίας 65-74 ετών (από 9,3% το 2022 έως 24,3% το 2070).
Συνταξιοδοτική δαπάνη
Η ακαθάριστη δημόσια συνταξιοδοτική δαπάνη ανήλθε στο 14,5% του ΑΕΠ το 2022 ενώ το αντίστοιχο ποσό για το 2070 φτάνει το 12,0% με συνολική μείωση 2,5% του ΑΕΠ.
Οι καθαρές δημόσιες συνταξιοδοτικές δαπάνες ανήλθαν στο 12,6% του ΑΕΠ το 2022, ενώ το αντίστοιχο ποσό για το 2070 αγγίζει το 10,4% του ΑΕΠ.
Οι συνταξιοδοτικές εισφορές από τους εργοδότες, τους εργαζομένους και το κράτος για τα μειώνονται από 12,5% του ΑΕΠ το 2022 σε 10,4% του ΑΕΠ το 2070.
Οι συνολικές δαπάνες συνταξιοδότησης μειώνονται κατά 1,8 ποσοστιαίες μονάδες από το 2022 έως το 2030. Αυτό το αποτέλεσμα οφείλεται στους εξής λόγους:
1. Στον περιορισμό της πρόωρης συνταξιοδότησης.
2. Στην προσωπική διαφορά των κύριων συντάξεων, που χορηγούνταν έως τον Μάιο 2016, οι οποίες συμψηφίζονται με τις μελλοντικές αυξήσεις, και δεν προκαλούν επιπλέον δαπάνη έως ότου μηδενιστούν.
3. Στις χαμηλότερες επικουρικές συντάξεις που λαμβάνουν οι νέοι συνταξιούχοι με το νέο σύστημα υπολογισμού από το 2015 και μετά.
Ωστόσο, στο μεσοδιάστημα 2030-2050 οι συνταξιοδοτικές δαπάνες θα αυξηθούν από 12,7% του ΑΕΠ το 2030 σε 14,0% του ΑΕΠ το 2050 κυρίως λόγω του αυξανόμενου αριθμού συνταξιούχων, που προκύπτει από την αύξηση της απασχόλησης. Από το 2050 και μετά η συνταξιοδοτική δαπάνη θα μειώνεται σταδιακά, διότι:
1. Ο αριθμός των συνταξιούχων θα βαίνει μειούμενος λόγω της μείωσης του πληθυσμού.
2. Τα όρια ηλικίας θα είναι αυξανόμενα άρα θα περιορίζεται η έξοδος στη σύνταξη.
3. Το ποσό σύνταξης (εν προκειμένω η ανταποδοτική σύνταξη) θα είναι και αυτή μικρότερη καθώς θα υπολογίζεται με τον μέσο όρο του συντάξιμου μισθού όλου
Μέση –πραγματική-ηλικία συνταξιοδότησης και έτη καταβολής εισφορών του εργασιακού βίου των ασφαλισμένων.
Η συνταξιοδοτική δαπάνη (% του ΑΕΠ)
Πηγή: Μελέτη Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής στο Ageiing Working Group της Ε.Ε
